Apply Học Bổng 1 Năm Tiếng

Offenbar hast du diese Funktion zu schnell genutzt. Du wurdest vorübergehend von der Nutzung dieser Funktion blockiert.

Hiểu điểm mạnh điểm yếu của bản thân

Thực ra, mình cũng từng rất tự ti vì thấy bản thân bị mắc kẹt trong một cái “vòng luẩn quẩn”. Có một sự thật là đôi khi ước mơ của mình chỉ là xuất phát điểm của người khác. Nếu bạn từng đọc cuốn sách “Sapiens – Lược sử Loài người” của Yuval Noah Harari bạn sẽ hiểu vòng luần quẩn này xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử. Tất nhiên những bài viết về kinh nghiệm xin học bổng hoàn toàn vô nghĩa nếu bố bạn bảo “Đi Tây đi, bố chi”, hoặc ngày mai bạn trúng Vietllot. Mình không phàn nàn bố mẹ mình rằng họ không đủ giàu. Họ đã cố gắng hết sức để cho mình cuộc sống tốt nhất và quan trọng hơn, bố mẹ dạy mình biết cố gắng để có những điều mình muốn. Biết là trong cùng một cuộc thi nhưng chúng ta có những xuất phát điểm và những bệ đỡ khác nhau nên chúng ta cố gắng đến đâu thì cố. Mơ càng cao thì công sức bỏ ra phải càng nhiều.

Nếu bạn cũng có những “sự không hoàn hảo” như mình, mình tin luôn có cách để bù đắp. Mình biết chúng ta không thể thay đổi quá khứ. Đôi khi mình cũng ước, giá như mình đủ giỏi để học cấp 3 trường chuyên, giá như mình giỏi Tiếng Anh hơn, giá như hồi đại học mình học chăm chỉ hơn thì con đường xin học bổng của mình cũng đỡ lòng vòng (và các bạn sẽ không phải đọc một cái blog dài lê thê thế này). Giá như đi học ngay sau khi tốt nghiệp đại học, học thẳng lên PhD luôn thì giờ đã làm xong rồi.

Tuy vậy, tiếc nuối quá khứ chỉ là việc làm mất thời gian. Mình tin chuyện gì xảy ra cũng có ý nghĩa của nó. Mình đã cứ lang thang hoài giữa đi làm, đi học, rồi lại đi làm, rồi lại đi học. Có phải phí hoài hay không? Trên con đường lòng vòng này, cũng có những cái hay. Thực ra cũng chẳng thể nói là phí hoài, bởi những năm tháng qua có nhiều niềm vui, nhiều bài học. Và quan trọng hơn cả, phải trải qua rồi mới biết mình thích hay không. Mình sẽ không phải đứng núi này trông núi nọ. Kiểu như đang đi học ngập đầu bài vở rồi nghĩ “Biết thế ở nhà đi làm giờ đã có nhà cao cửa rộng, xe hơi lái vèo vèo”. Thay vào đó, mình có thể kiêu hãnh rằng “Mình đã từ bỏ để chọn cái mình muốn”. Tất cả mọi điều xảy ra đều có lý do và xảy ra đúng thời điểm. Tất cả đưa mình đến ngày hôm nay, và nhận được những điều mà mình xứng đáng.

Vì rằng nuối tiếc quá khứ chẳng để làm gì nên việc chúng ta có thể làm chỉ là cứ tiến về phía trước, thế thôi. Thay vì nhìn vào những cái mình thiếu, hãy nhìn vào những điểm mạnh của bản thân, và học thêm những điều có thể học thêm được. Hãy thể hiện những điểm mạnh của mình và điểm mạnh đó giúp người có thể cho bạn funding để nghiên cứu ra sao.

Về ưu điểm mà mình nghĩ có thể là điểm sáng để apply PhD, 6 năm kinh nghiệm làm việc trong doanh nghiệp là điều mà không phải PhD nào cũng có vì nhiều người học thẳng từ tiểu học lên PhD và tham gia giảng dạy, nghiên cứu luôn. Vậy nên khi phỏng vấn và viết Personal statement mình nhấn mạnh điểm này. Đây có thể là nhược điểm của mình vì academic background của mình không mạnh, tốt nghiệp lâu có thể quên. Tuy vậy, kinh nghiệm làm việc cho mình cái nhìn thực tế và các kỹ năng xử lý công việc mà mình nghĩ sẽ giúp ích cho quá trình làm PhD.

Hơn nữa, với cá nhân mình trong hành trình trưởng thành, mình thấy khi đã trải qua nhiều môi trường làm việc, trải qua nhiều khó khăn, mình mới có cái nhìn khách quan  về điều mình thực sự muốn. Mình luôn nhớ câu an ủi của thầy supervisor của mình ở Westminster mỗi lần mình thông báo “em lại trượt”, thầy nói rằng:

Hãy nhớ rằng kiến thức có thể đọc trong sách, nhưng kinh nghiệm không thể dễ dàng có được.

Mình cũng có kinh nghiệm làm nghiên cứu khi tham gia Sinh viên nghiên cứu khoa học từ năm nhất, sau đó mình làm trợ lý nghiên cứu cho cô giáo ở FTU và làm research intern cho một NGO về năng lượng bền vững nên mình có một số bài trong hội thảo dù chẳng liên quan gì đến ngành mình apply. Ngoài ra, làm luận văn Master đứng thứ hạng cao trong lớp cũng là một kinh nghiệm nghiên cứu. Với những tháng ngày miệt mài trong thư viện để viết đề tài từ năm nhất đại học, mình tự nhận thấy cái câu mình viết trong Personal Statement là “em rất đam mê nghiên cứu” cũng đỡ …ngượng.

Ngoài ra, cách mình cải thiện hồ sơ là dành thời gian để học phân tích dữ liệu và phương pháp nghiên cứu qua các khóa Online trên Coursera và Future Learn. Mình đầu tư kha khá thời gian học Toán, Statistic, Machine Learning và các công cụ lập trình như R, Python vì mình nghĩ chúng cần thiết khi mình học lên cao. Kinh nghiệm học Online của mình được ghi lại ở bài Blog này:

Mình cũng lập một blog về kiến thức chuyên ngành, viết các bài phân tích, literature review bằng tiếng Anh. Phần này mình nghĩ sẽ thể hiện được kỹ năng viết phân tích nếu như hồ sơ không yêu cầu research proposal hoặc bạn muốn thể hiện thêm. Nhìn vào số lượt view tại các điểm sau khi gửi hồ sơ, mình biết hội đồng có đọc các bài viết của mình.

Khi phỏng vấn, hội đồng hỏi em có thể tham gia giảng dạy không. Dù không có kinh nghiệm giảng dạy nhưng mình nghĩ mình có những kỹ năng để truyền đạt lại cho sinh viên. Thứ nhất, phần lớn sinh viên tốt nghiệp rối sẽ đi làm trong doanh nghiệp. Với kinh nghiệm phát triển từ junior đến senior trong một doanh nghiệp lớn, mình biết một sinh viên cần những kỹ năng và kiến thức gì để sẵn sàng bước vào môi trường làm việc. Thứ 2, nhìn bảng điểm của mình, thầy sẽ thấy mình đã cải thiện bản thân từ một sinh viên Top dưới lên thành sinh viên top đầu, nên mình biết cách tiến bộ. Điều thứ 3, và cũng là điều mình tự hào nhất về bản thân, đó là khả năng tự học. Mình nghĩ những kinh nghiệm này có thể chia sẻ đến các sinh viên. Hội đồng nghe cũng gật gù.

Về chuyện tự học của mình, bạn cũng có thể tham khảo thêm một chia sẻ ở blog sau:

–  Apply ở Mỹ – Vào lab của thầy

Mình apply khoa Hàng không vũ trụ của MIT, mảng Airlines. Các bạn có thể cười mình là không biết người biết ta vì MIT là trường đại học hàng đầu thế giới, nhưng ai mà chẳng có Dream school và đâu ai đánh thuế ước mơ. Chính câu chuyện ở MIT cũng đưa mình đến những suy nghĩ  về chọn ngành mà mình sẽ nói về sau. Ngoài ra, School of Engineering của MIT cũng đã bỏ yêu cầu GRE, nên nếu ai nghĩ chỉ trường thiếu sinh viên, rank thấp mới nới lỏng GRE/GMAT thì không phải.

Hệ thống apply ở MIT cũng là hệ thống mình thấy “smart” nhất trong các trường mình nộp. Trường ở US không yêu cầu research proposal, trường cũng không nói đến học phí. Trước khi apply, mình gửi email cho thầy giáo mình thấy phù hợp trước. Thầy giải thích là hồ sơ của mình sẽ được tất cả các giáo viên trong khoa nghiên cứu. Nếu giáo sư nào thích hồ sơ của mình thì mình sẽ được nhận vào lab của thầy cô để học và nghiên cứu PhD. Trường có lộ trình  5 năm rất rõ ràng. Trang web của trường có hướng dẫn check list chi tiết, nếu được nhận trong từng mốc thời gian mình cần làm gì cho đến khi chính thức đạt PhD.

Vào các trường ở Mỹ, bạn sẽ “đi làm nghiên cứu” và lấy lương để nuôi sống bản thân. Nhưng mình đã trượt MIT rồi nên mình không thể review trải nghiệm làm PhD ở MIT cho các bạn được. Buồn quá!

Cảm giác khi đọc email kết quả

Thực sự là lúc apply mãi không đỗ, xong thấy nhiều cơ hội mà mình không apply được, rồi thấy mọi người thành công, mình cũng áp lực và xuống tinh thần lắm. Không phải lúc nào mình cũng có thể nói với bản thân là “cố lên, cố gắng tiếp lần sau”. Thậm chí khi viết bộ hồ sơ apply PhD số 14 , nghĩ đến viết bộ nữa, liên hệ với thầy lại cũng nản lắm.

Có rất nhiều email thông báo trượt khi apply PhD nhưng dưới đây là email reject mà mình đọc đi đọc lại nhiều lần nhất.

Đó là kết quả cuối cùng mình nhận được cho mùa apply 2021, và mình đã khóc rất nhiều. Có lẽ khóc là cách nhẹ nhàng và hiệu quả nhất để bạn có thể giải tỏa được những điều trong lòng. Mình cũng tự hỏi liệu con đường mình đi có sai không, sao đi mãi chẳng thấy ánh sáng. Kèm với đó mình lại thấy tội lỗi khi bao người giúp đỡ nhưng mình không đủ tốt. Thế rồi mình viết email cho thầy mentor ở Westminster, một phần để thầy yên tâm, một phần cũng để tự trấn an bản thân mình. Mình viết cho thầy rằng “Lần này, em vào được short-list rồi, còn một chút nữa thôi, nhất định lần tới em sẽ dành được học bổng”.

Nếu bạn đang đau đầu, mệt mỏi, chán nản vì apply rồi thất bại, thì điều quan trọng nhất mình học được trong suốt quá trình apply của mình là:

Thành công là khi nhận được cái email trượt đến trường thứ 10, bạn vẫn còn đủ sức để ngồi dậy viết bộ hồ sơ thứ 11, 12, và 13.

Tại sao bạn muốn làm nghiên cứu? Làm nghiên cứu để làm gì?

Làm PhD với mình là câu chuyện dài. Nó không phải vì sau khi xem Big Bang Theory. Không phải vì đi làm chán quá quay lại đi học bởi mình có một công việc cũng khá “fancy” trong mắt nhiều người. Hơn tất cả mình luôn cảm thấy “đói”, thấy thèm khát cần được học hỏi.

Giờ thì mình đã hiểu tại sao hồ sơ luôn yêu cầu viết personal statement. Nó giúp người đọc hiểu về ứng viên và cũng giúp người viết nhìn lại chính mình. Có những bài luận viết xong thì thấy “OK lắm” nhưng đến lúc đọc lại thấy nó thật “Dở hơi”. Có những ngày gửi cho tên bạn đọc, hắn trả lại 1 câu thấy phũ “Tôi đọc mà cảm giác như uống nước bị nghẹn” vì nó rời rạc, chắp nối. Đến khi có thể viết ra 3 cái gạch đầu dông rõ ràng tại sao bạn muốn đi học PhD, thì mỗi lần phỏng vấn được hỏi câu đó, mình cũng vui như ôn thi trúng tủ.

Thực ra mình không khuyên bạn là “Hãy apply đi, trượt mãi rồi đến ngày sẽ đỗ ”. Với mình, mỗi người sinh ra đều có một sứ mệnh riêng, họ được trao những ưu điểm của riêng và họ có những đam mê của riêng mình. Một con cá bơi rất giỏi, nhưng nếu bắt con cá phải leo cây thì cả đời nó sẽ sống trong suy nghĩ mình là kẻ ngu dốt. Mình mong, mỗi người chúng ta tìm ra được con đường mà mình thực sự mong muốn. Để rồi, dù kết quả có ra sao, bạn đều có thể hài lòng và tự hào rằng mình đã cố hết sức và mình luôn chọn điều tốt nhất, phù hợp nhất cho chính mình. Nếu bạn định dừng việc tìm kiếm cơ hội thì hãy có một lý do hợp lý. Ví dụ, bạn đã có cơ hội tốt hơn, bạn không muốn đi học nữa. Đừng dừng lại bởi bạn nghĩ không ai cho bạn cơ hội, chỉ là bạn không đủ kiên nhẫn mà thôi.

Có lần, mình nhờ anh bạn mình đang làm PhD ở Oxford chia sẻ ít kinh nghiệm trước khi phỏng vấn, anh ấy hỏi lại mình là “Vẫn còn apply cơ à?” Lúc ấy, mình cũng đã nhờn mỗi lần đọc email kết quả rồi. Thực ra, sự kiên trì không chỉ là cứ tiếp tục apply cho đến khi nào đỗ đâu, mà còn là sự bình tĩnh để chở đợi hàng loạt thủ tục cần giải quyết.  Good things take time. Mình gần như “thấm nhuần” cái quá trình mỗi ngày một ít một. Suốt thời gian ấy, mình cũng trồng 1 cái cây. Chỉ cần tưới nước mỗi ngày, chỉ cần tiếp tục gieo hạt sau mỗi ngày con chuột đào hết cả gốc lên và chỉ cần tâm lý vững vàng để vượt qua cám dỗ khi mọi người nói rằng “Gieo hạt không lên đâu, mua cây cho lành”, cây hoa của mình đã ra hoa thật.

“Sự thành công là khả năng đi từ thất bại này đến thất bại khác mà không đánh mất nhiệt huyết và quyết tâm vươn lên”

Với bản thân mình, niềm vui cũng là khi thấy kỹ năng viết của mình tiến bộ lên mỗi ngày, chầm chậm thấy những vấn đề trước đây mình rất sợ phải học (Statistic chẳng hạn) nhưng giờ mình đã không còn sợ nữa.

Chúng ta trưởng thành từ thất bại và trở nên bền bỉ hơn sau mỗi lần vấp ngã. Mình từng hỏi những người phỏng vấn của mình rằng “làm PhD cần những khả năng gì? Câu trả lời  mình nhớ nhất đó là “Resilience”. Ban đầu mình cũng chẳng biết như thế nào gọi là Resilience. Đến khi mình viết personal statement trong bộ hồ sơ gửi trường Cardiff lần 2, supervisor của mình đọc để sửa bài cho mình và comment rằng “ I am impressed with your resilience”. Khi đọc email của cô, mình mới có thể cười tươi rằng, những thất bại trao cho mình khả năng đó. Sẽ chẳng có cuốn sách hay lớp học kỹ năng mềm nào đào tạo kỹ năng này cả.

Xem Youtube bài phát biểu của JK Rowling về giá trị của thất bại có một câu thế này:

It is impossible to live without failing at something unless you live so cautiously that you might as well not have lived at all – in which case, you fail by default.

Người ta hay chia sẻ về những thành công, nhưng trên blog này, mình luôn muốn chia sẻ về giá trị của thất bại, bởi mình tự nhận thấy thành công của mình cũng ít ít thôi, còn kinh nghiệm thất bại mình thấm nhuần hơn. Kinh nghiệm giành được học bổng của mình là những điều rút ra sau những trải nghiệm cá nhân. Mình không chắc là nó sẽ đúng với trường hợp của bạn. Lý do vì ngành học khác nhau, thời điểm khác nhau, các thầy cô khác nhau, mỗi người một tính cách và chúng ta đi trên những con đường khác nhau nữa. Số phận của chúng ta khác nhau, duyên khác nhau và nhận được những may mắn khác nhau. Tuy nhiên, mình nghĩ rằng chúng ta học được từ thất bại nhiều hơn là thành công. Mình hi vọng bạn có thể tránh được những sai lầm mình từng mắc phải để chúng ta có thể đối diện với sự không vừa ý một cách nhẹ nhàng hơn, đừng tạo áp lực cho bản thân. Và có một câu này mình thấy cũng đúng:

The later comes is always the better one. At least it come with a better us.

Nếu bạn có dự định đi du học thì sau khi đọc không biết bao nhiêu bài “Kinh nghiệm apply học bổng”, bạn hãy bắt tay vào thực hiện ngay. Làm việc 12h còn hơn 12 tháng ngồi suy nghĩ và 12 năm ước ao. Đọc một bài báo khoa học, Google một trường, một giáo sư, một dự án. Sai lầm của mình trong lần apply này là thay vì bắt tay vào viết ngay hôm nay, ngay lúc này minh đã dành khá nhiều thời gian để xây dựng kế hoạch và lo lắng, để rồi đến lúc sát deadline rồi thì chạy không ăn không ngủ, nghỉ làm để viết. Rồi thì cũng xong, nhưng nếu dành nhiều thời gian hơn mình đã có thể đọc kỹ lại, ít lỗi sai hơn, đọc nhiều tài liệu tham khảo hơn.

Việc post profile lên các diễn đàn để hỏi “Thế này có cơ hội nhận được học bổng không?”, mình thấy cũng chẳng có tác dụng gì, bởi người có thể cho bạn học bổng không ở trong diễn đàn kiểu đó đâu. Thay vào đó, bạn gửi thẳng CV cho 1 giáo sư bạn thấy tiềm năng thì họ còn có thể cho nhận xét. Ngoài ra, mình thấy khi đọc kinh nghiệm của người khác, những bài truyền động lực, hay thậm chí thuê một dịch vụ sửa hồ sơ chuyên nghiệp đến mấy cũng không thể biến bạn thành một con người khác và không ai đảm bảo sự thành công cho bạn được được đâu. Khi bạn còn đang lo lắng và cân nhắc hết việc này đến việc kia thì thời gian cứ trôi và deadline vẫn cứ ngày càng gần. Khi thử bạn chỉ mất thời gian thôi nhưng bạn sẽ nhận lại kinh nghiệm, còn không thử thì bạn mất cơ hội.